Ongelijkheid komt ook door gebrek aan erkenning
De Erasmusprijs wordt op 28 november uitgereikt aan de Canadese socioloog Michèle Lamont vanwege haar brede oeuvre waarin thema’s als uitsluiting en waardigheid centraal staan. Onderzoeker Inge Razenberg van KIS bezocht enkele lezingen die in het kader van de prijs georganiseerd waren. Ze tekent drie kernpunten op die in de lezingen van Lamont naar voren kwamen.
1. Ongelijkheid komt ook door gebrek aan erkenning
Zoals het een goede socioloog betaamt, heeft Lamont het over ongelijkheid. Ze roemt het werk van Thomas Pikkety die met zijn boek Kapitaal in de 21ste eeuw de heersende vermogensongelijkheid stevig op de kaart zette. Maar, betoogt Lamont, ongelijkheid komt niet alleen voort uit een ongelijke verdeling van materiele bronnen, het komt ook voort uit de afwezigheid van erkenning. Haar onderzoeken laten zien dat er een heleboel pijn en woede is onder gestigmatiseerde groepen, waar anderen weinig of niets van zien. In haar recente boek Getting Respect onderzocht ze hoe Afro-Amerikanen en Palestijnen en Ethiopische joden in Israël omgaan met discriminatie. Ze focust vooral op de strategieën die dergelijke groepen zelf bedenken om hun waardigheid te behouden en op processen van ‘destigmatisering’ omdat die van invloed zijn op ongelijkheid.
2. Inclusiviteit is net zo belangrijk als vrijheid van meningsuiting
Vrijheid van meningsuiting is een heel belangrijke waarde maar inclusiviteit is even belangrijk, aldus Lamont. Soms botsen deze waarden met elkaar. Zo ook op Lamont’s eigen universiteit, Harvard. Daar hadden studenten de controversiële politicoloog Charles Murray uitgenodigd die beweert dat de sociaaleconomische achterstand van Afro-Amerikanen eraan te wijten is dat ze een lager IQ hebben. Lamont was een van de sprekers op een tegelijkertijd georganiseerde ‘tegenlezing’ van studenten en docenten die protesteerden tegen de aanwezigheid van de politicoloog op de campus. De universiteit moet een thuis zijn voor álle studenten, een plek waar ze voelen dat ze bij horen. Deze inclusiviteit werd geschonden door de lezing van Murray, aldus Lamont.
3. Diversiteitbeleid met ‘wortel en stok’ implementeren
Regelmatig komt de vraag op hoe organisaties diverser kunnen worden. Waarom lukt dit vaak niet? Lamont geeft een voorbeeld uit de wetenschap waarbij mannelijke professoren veelal mannen aannemen omdat zij zichzelf (onbewust) weerspiegeld zien in de jongemannen die ze aannemen: jong, talentvol. Diversiteit bereik je niet met een training, stelt Lamont. Sterker nog, de diversiteitstraining is de vijand van de diversiteit. Wat werkt is de methode met ‘wortel en stok’. Diversiteitsbeleid moet niet afhankelijk zijn van goede wil maar via wetten en sancties geïmplementeerd worden. Ook mentoring is belangrijk om de nieuwkomers wegwijs te maken in de culturele codes van de organisatie en een netwerk op te bouwen, aldus Lamont.
De Erasmusprijs wordt jaarlijks uitgereikt aan iemand die een bijzondere bijdrage heeft geleverd op het gebied van de geesteswetenschappen, sociale wetenschappen en de kunsten. KIS bezocht in het kader van de prijs twee lezingen, waar dit artikel op gebaseerd is. Het Symposium ‘Diversity in Science’, 21 november, over diversiteit bínnen de wetenschap en de publiekslezing ‘Reflecting on diversity’, 24 november, een gesprek tussen socioloog Michèle Lamont en historicus Michael Ignatieff over de rol van kennisinstituten in het debat over diversiteit.