Niemandsland voor vluchtelingen in Europa

In het Eleonas vluchtelingenkamp zitten de mensen lang vast. Ze zijn gekomen met de hoop verder te kunnen in hun leven. Maar de grenzen zijn gesloten: veel Europese landen houden zich niet aan de afgesproken herverdeling van vluchtelingen. Ook zorgt de Europese vluchtelingendeal met Turkije voor onzekerheid: de kans bestaat dat je als vluchteling terug moet naar Turkije. Ondertussen bevinden zij zich in een stukje ‘niemandsland’ aan de rand van een industrieterrein waar plek is voor duizend mensen maar waar inmiddels 1.700 vluchtelingen wonen. Weinig lokale bevolking is betrokken en er is zelfs weerstand. Vooral een handjevol internationale organisaties bekommeren zich om de inwoners.

Het hart van het kamp

Bij aankomst in het vluchtelingenkamp sprak een Griekse bewaker me aan. Hij begon over ‘de crisis’. Hij bedoelde de situatie voor de Grieken, niet die van de vluchtelingen. Hij vertelde over de hoge werkloosheid en dat ze ‘dit er ook nog bij kregen’. Na zijn ontvangst, waarin hij ook nog luid benadrukte dat we goed op onze persoonlijke spullen moesten letten, gingen we verder met een enthousiaste coördinator van het Internationale Rode Kruis (IRC), die door alle aanwezige vluchtelingen warm werd begroet. In mijn ooghoek zag ik nog een familie, die net was aangekomen, slapen op wat tassen achter de ingang van het kamp. De coördinator liet ons het ‘hart’ van het kamp zien: een tuin, gemeenschapsplek en buitenoven aangelegd door vluchtelingen met verschillende nationaliteiten die zich bekommeren om elkaar en het kamp. Een oudere man uit Pakistan vertelde met trots over deze plek die zij gecreëerd hebben. Het is voor hen een plek om zichzelf te zijn, te koken, met elkaar te praten en iets te doen. Het is een afleiding voor verveling, zorgen en het dicht op elkaar zitten in de kleine witte huisjes met weinig privacy die door de Europese Unie zijn neergezet.

Taboe

Ik sprak met de IRC-coördinator ook over LHBT-vluchtelingen. Vanuit het Europese Epsilon-project beogen we met onderzoek, training en agendasetting de ondersteuning van LHBT-vluchtelingen te vergroten. Hij gaf aan dat hierover in het kamp niet open gesproken kan worden. Met als belangrijkste reden het een taboe is bij de lokale Griekse bevolking en hun draagvlak voor het vluchtelingenkamp erg belangrijk is. Gelukkig is er wel aparte opvang en begeleiding voor LHBT-vluchtelingen mogelijk in Athene, een project van Solidarity Now. Hiervoor is het alleen wel belangrijk dat de vluchteling open is over het LHBT-zijn en dit is vaak moeilijk in zowel het kamp als in Griekenland zelf.

Op de terugweg naar de uitgang liepen twee kleine jongetjes van een jaar of vier met verschillende nationaliteiten mee. Ze liepen omarmd en hadden de grootste lol met elkaar. Hoe lang kunnen ze nog elkaars vriendjes blijven en wanneer gaan ze weer verder, vroeg ik me af. En buiten het kamp realiseerde ik me weer hoever dit ‘niemandsland’ eigenlijk van ons verwijderd is.