4 vragen aan Olave Basabose, die een verhaal schreef voor het boek Zwart

Hoe is jouw verhaal in de bundel Zwart terecht gekomen?

‘De samenstellers, Ebissé Rouw en Vamba Sheriff, zeiden tegen mij: “Pak een verhaal dat je al langer wilt maken en werk dit uit.” Ik schrijf over mijn eerste dag terug in Burundi, waar ik voor het eerst sinds jaren mijn familie weer zie. Ik ben daar geboren en op mijn negende als vluchteling in Nederland terechtgekomen.

Ik ben zo ontzettend bezig met het uitwerken van mijn positie als zwarte, non-binaire [niet passend bij de tweedeling man/vrouw ,red.] transpersoon in Nederland, dat ik niet dacht dat ik er nu al een stuk over kon schrijven. Ik vond het ook moeilijk om het over mijn geschiedenis te hebben. Maar ik zag het als een kans om gesprekken binnen de Afrikaanse gemeenschap te stimuleren. Oost-Afrika heeft een geschiedenis van acceptatie van LHBT’s, maar de situatie is erg veranderd door de komst van de katholieke kerk. Hoe is het om thuis te komen en meteen te worden buitengesloten? Hoe voelt dat?

Het is een eer om mee te werken aan dit initiatief. Als zwarte schrijvers zoeken we echt verbinding met elkaar, dat voelt heel fijn. De verhalen geven weer hoe complex, rijk en divers onze levens zijn.’

Foto: Mikael Chukwuma Owunna

‘Het is onze verwachting én onze hoop dat door deze bundel het Nederlandstalige literaire landschap voorgoed zal veranderen’, staat in de inleiding. Hoe denk jij hierover?

‘Ik heb dezelfde hoop. Nederlandse literatuur draait om witte mensen. We willen dat lezers denken: dit klopt niet. Dit boek is ook een signaal voor andere (opkomende) zwarte schrijvers. We’re out here, we doen ertoe. We hebben mooie verhalen te vertellen.

De LHBTQIAP-community [lesbisch, homoseksueel, biseksueel en transgender, queer, intersekse, a-seksueel, pan-seksueel, red.] heeft heel wat moeten doen om op een punt te komen dat men zei: we zijn er trots op om LHBTQIAP te zijn. Ik wil echt aangeduid worden als zwarte en LHBTQIAP-schrijver. Het zegt veel over hoe ik tot mijn verhalen kom en op welke obstakels ik stuit om te kunnen schrijven.’

Zou je die obstakels kunnen benoemen?

‘Denk bijvoorbeeld aan hoe de ervaringen en inzichten van zwarte mensen niet serieus genomen worden. Ik heb contact met kranten en tijdschriften. Toen ik een stuk naar een witte redacteur stuurde, vond die dat ‘niet relevant’. En er wordt bijvoorbeeld van zwarte, vaak vrouwelijke, schrijvers verwacht dat je gratis schrijft, of alleen op een podium in de vorm van spoken word - alsof dat de enige manier is waarop ik mijn literaire identiteit kan delen. Wanneer ik de televisie aanzet en geen enkele representatie van een zwart persoon zie met wie ik me kan identificeren, dan stoor ik mij daaraan. En ik word regelmatig uitgescholden.’

De acceptatie van transgenders in de maatschappij verloopt moeizaam, onze kansen op de arbeidsmarkt zijn beperkt. Dit is ook onderzocht. Er is meer werkloosheid, ook onder hoogopgeleide zwarte mensen. We hebben nog een lange weg te gaan in Nederland.’

Hoe zou je eerdergenoemde kwesties willen aanpakken?

‘Ik wil kwetsbare gemeenschappen betrekken bij het politieke proces en motiveren om voor elkaar op te komen. Wat zijn hun behoeften? Het doel is onvoorwaardelijke gelijkwaardigheid wezenlijk te maken. De verscheidenheid en complexiteit van onze moderne levens moeten niet leiden tot onderwaardering en marginalisering. Daarom werk ik nu bij COC Haaglanden, waar ik met migranten in gesprek ga over seksuele- en genderdiversiteit. Ik ga mijn best doen om hen daarin effectief en betrouwbaar te ondersteunen en te begeleiden.’