Hoe knopen leraren en jongerenwerkers gevoelige gesprekken aan met moslimjongeren?

Handelingsverlegenheid in gesprek met moslimleerlingen over gevoelige onderwerpen; veel leerkrachten en jongerenwerkers hebben er mee te kampen. Of het nu gaat om de strijd in Syrië, terroristische aanslagen of cartoons van de profeet Mohammed. De gemakkelijkste weg lijkt om deze kwesties dan maar uit de weg te gaan. Ons advies: niet doen, blijf in dialoog. Maar hoe doet u dat? Tien tips:

1. Benoem dat het een lastig onderwerp is.
   En dat u er daarom gezamenlijk goed naar moeten kijken. Zo zet u een open sfeer neer voor discussie.
2. Keur de uitlatingen van jongeren niet direct af, luister eerst naar het verhaal.
   Ga niet te snel in discussie. Pas wanneer de jongere zich gehoord voelt, kunt u hem of haar confronteren met een ander perspectief.
3. Zet uw eigen vanzelfsprekendheden opzij, ga onbevooroordeeld het gesprek aan.
   Geheel objectief is niemand.
4. Stel vragen zodat de jongeren zich in de rol van de ander moet inleven.
   Bijvoorbeeld: ‘Verplaats je in de burgemeester, wat zou jij doen?’ Of: ‘Hoe zou je vader reageren?’
5. Spreek niet te snel over ‘radicalisering’.
   Ga met de jongeren het gesprek aan over religie en de zoektocht naar hun identiteit.
6. Kies uw woorden zorgvuldig.
   Met ‘moslims hebben de aanslag gepleegd’ koppelt u religie direct aan een aanslag. Beter is: ‘De mannen die de aanslag hebben gepleegd’.
7. Pas op voor overgevoeligheid
   De media besteden veel aandacht eraan en overal duiken ook trainingen op in het herkennen van vervreemding en radicalisering. Pas wel op voor uw eigen overgevoeligheid voor het onderwerp. Blijf kritisch; is die uitspraak echt gevaarlijk of is het ‘typisch’ pubergedrag?
8. Wees bewust van de dynamiek in de klas.
   Is er al een polariserende sfeer tussen de jongeren? Wie is in de minderheid of meerderheid? Vraag bijvoorbeeld niet direct aan de enige moslim in de klas wat hij vindt van de aanslagen.
9. Ga het gesprek aan met twee professionals.
   Bij gevoelige onderwerpen kan het handig zijn om met twee professionals het gesprek te leiden, eventueel met iemand die wat meer weet over de islam. Let er op dat iemand met dezelfde etnisch-culturele achtergrond niet per definitie deskundig is.
10. Durf u kwetsbaar op te stellen.
    Vraag raad aan collega’s en reflecteer vooral. Wat kunt u de volgende keer beter doen tijdens een gesprek over een gevoelig onderwerp?

Deze tips zijn samen met professionals tot stand gekomen tijdens de bijeenkomst Wij, of wij-zij die het Kennisplatform begin 2015 organiseerde. Download het verslag.